دنیای مواد مخدر،محرک و روانگردانها همواره در حال تغییر است و با ظهور ترکیبات شیمیایی نوظهور، تعاریف و دستهبندیهای سنتی دیگر پاسخگوی نیازهای امروز نیستند. شناخت دقیق دستهبندی جدید مواد مخدر نه تنها برای متخصصان درمان و مراجع قانونی، بلکه برای افزایش آگاهی عمومی و پیشگیری از آسیبهای اجتماعی ضروری است. در این مقاله، با عبور از تعاریف قدیمی، به بررسی جامع و بهروز انواع مواد مخدر، محرکها و توهمزاها بر اساس آخرین استانداردهای علمی و قانونی میپردازیم تا تصویری شفاف از این تهدیدات نوین داشته باشیم.
این راهنما یک نمای کلی از دستهبندیهای اصلی مواد اعتیادآور در سال 2025 بر اساس تأثیرات آنها بر سیستم عصبی مرکزی ارائه میدهد. برای شروع، یکی از دستههای زیر را انتخاب کنید.
کندکنندهها
کندکنندههای سیستم عصبی مرکزی (CNS) موادی هستند که فعالیت مغز را کاهش میدهند. این مواد باعث ایجاد آرامش و خوابآلودگی میشوند و در دوزهای بالا میتوانند تنفس و ضربان قلب را به شدت کند کنند.
اثرات شایع این دسته:
- ایجاد آرامش و کاهش اضطراب
- کاهش هماهنگی عضلات
- کند شدن تنفس و ضربان قلب
- اختلال در قضاوت و حافظه
نمونه مواد در این دسته:
الکل
رایجترین ماده کندکننده که به طور گسترده مصرف میشود.
بنزودیازپینها
داروهای تجویزی مانند دیازپام (والیوم) و آلپرازولام (زاناکس) که برای اضطراب و بیخوابی استفاده میشوند.
باربیتوراتها
داروهای قدیمیتر برای بیهوشی و درمان تشنج که پتانسیل سوءمصرف بالایی دارند.
داروهای خوابآور
مانند زولپیدم که برای درمان بیخوابی تجویز میشوند.
محرکها
محرکهای سیستم عصبی مرکزی موادی هستند که فعالیت مغز را افزایش میدهند. این مواد باعث افزایش هوشیاری، انرژی و تمرکز میشوند و میتوانند ضربان قلب، فشار خون و دمای بدن را بالا ببرند.
اثرات شایع این دسته:
- افزایش انرژی و هوشیاری
- احساس سرخوشی و افزایش اعتماد به نفس
- کاهش اشتها
- افزایش ضربان قلب و فشار خون
نمونه مواد در این دسته:
کوکائین
یک محرک قوی با اثر کوتاه مدت.
آمفتامینها
شامل داروهایی مانند ریتالین و آدرال که برای درمان ADHD استفاده میشوند و همچنین مواد غیرقانونی.
متآمفتامین (شیشه)
یک محرک بسیار قوی و اعتیادآور با اثرات طولانیمدت.
نیکوتین
موجود در تنباکو، یکی از اعتیادآورترین مواد محرک.
کافئین
محرک رایج موجود در قهوه، چای و نوشیدنیهای انرژیزا.
افیونها
مواد افیونی (اپیوئیدها) از گیاه خشخاش به دست میآیند یا به صورت مصنوعی ساخته میشوند. این مواد به گیرندههای افیونی در مغز متصل شده و باعث تسکین درد شدید و ایجاد حس سرخوشی میشوند. پتانسیل اعتیادآوری آنها بسیار بالا است.
اثرات شایع این دسته:
- تسکین شدید درد
- احساس سرخوشی (یوفوریا)
- خوابآلودگی و گیجی
- کند شدن شدید تنفس (ریسک اوردوز)
نمونه مواد در این دسته:
هروئین
یک ماده افیونی غیرقانونی و بسیار قوی.
تریاک
ماده طبیعی که از گیاه خشخاش استخراج میشود.
مورفین و کدئین
مواد افیونی طبیعی که در پزشکی برای تسکین درد استفاده میشوند.
داروهای تجویزی
مانند اکسیکدون، هیدروکودون و فنتانیل که مسکنهای بسیار قوی هستند.
متادون
برای درمان نگهدارنده اعتیاد به مواد افیونی استفاده میشود.
توهمزاها
مواد توهمزا یا روانگردان، درک فرد از واقعیت را به شدت تغییر میدهند. این مواد میتوانند باعث ایجاد توهمات دیداری، شنیداری و حسی شوند و افکار و احساسات را دگرگون کنند.
اثرات شایع این دسته:
- ایجاد توهمات دیداری و شنیداری
- تغییر در درک زمان و مکان
- تجربیات عرفانی یا ترسناک (سفر بد)
- افزایش ضربان قلب و دمای بدن
نمونه مواد در این دسته:
LSD (اسید)
یک توهمزای بسیار قوی با اثرات طولانی.
سیلوسایبین (قارچ جادویی)
ماده فعال در انواع خاصی از قارچها.
DMT
یک توهمزای قوی با اثرات شدید اما کوتاهمدت.
کتامین
یک داروی بیهوشی که در دوزهای پایین اثرات تجزیهای و توهمزا دارد.
MDMA (اکستازی)
دارای خواص محرک و توهمزای خفیف است.
کانابینوئیدها
این دسته شامل موادی است که از گیاه شاهدانه (Cannabis) به دست میآیند. ماده اصلی فعال در آن THC است که بر گیرندههای کانابینوئیدی در مغز تأثیر میگذارد. اثرات آن میتواند ترکیبی از کندکنندگی، تحریککنندگی و توهمزایی خفیف باشد.
اثرات شایع این دسته:
- احساس آرامش و سرخوشی
- تغییر در درک حسی و زمان
- افزایش اشتها
- اختلال در حافظه کوتاهمدت و تمرکز
نمونه مواد در این دسته:
ماریجوانا (گل)
برگ و گل خشک شده گیاه شاهدانه.
حشیش
صمغ فشرده شده گیاه شاهدانه با غلظت THC بالاتر.
روغن حشیش
عصاره بسیار غلیظ گیاه شاهدانه.
مواد استنشاقی
مواد استنشاقی شامل مواد شیمیایی فراری هستند که بخارات آنها از طریق بینی یا دهان استنشاق میشود. این مواد به سرعت بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر گذاشته و میتوانند آسیبهای جدی و دائمی به مغز، کبد و کلیهها وارد کنند.
اثرات شایع این دسته:
- سرخوشی کوتاهمدت و گیجی
- سردرد، تهوع و از دست دادن هماهنگی
- آسیب دائمی به مغز و اعضای داخلی
- ریسک مرگ ناگهانی به دلیل ایست قلبی
نمونه مواد در این دسته:
حلالها
مانند چسب، تینر، بنزین و مایع فندک.
آئروسلها
اسپریهای رنگ، دئودورانت و اسپری مو.
گازها
گازهای بیهوشی پزشکی (اتر، کلروفرم) و گاز فندک (بوتان).
نیتریتها
معروف به “پاپرز” که برای افزایش لذت جنسی استفاده میشوند.
نمودار روبرو یک نمای کلی و تقریبی از پتانسیل ایجاد وابستگی روانی یا جسمی در دستههای مختلف را نشان میدهد. مقادیر نسبی و برای مقاصد آموزشی هستند.
پادکست آموزشی با هوش مصنوعی
با سلام
با یادگیری این دسته بندی ها خانواده خیلی زودتر و بهتر میتونن به عزیزانشون کمک کنن از شما سپاسگزارم🙏🙏
سلام
خیلی از مطالبتون خوشم اومد
سلام و عرض ادب
سپاس فراوان از مطالب ارزندهای که فرمودید
یادگیری این مطالب برای هر خانواده بسیار مهم و ضروری میباشد
سلام
خوبه که بتوانیم با انواع و اقسام قرص ها که خودشون اعتیاد آور هستن و خیلی از خانواده ها اطلاعی از اونها ندارن آشنا بشیم حداقل بتونیم از بعضی اتفاق های ناگوار (اعتیاد) پیشگیری کنیم
سپاس از آگاهی که به دیگران میدید
خلی عالی
مطالب بسیار مفید و کامل هستند…تشکر از زحماتتون 🙏
بسیار عالی و مفید و مهم بود مخصوصا برای خانواده هایی که افراد مصرف کننده دارن باعث آگاهی میشه
سلام و درود متشکر از ارائه مطلب جدید و تخصصی و علمی شما همراه با ستهبندی مواد مصرفی در هر گروه
سلام و درود متشکر از ارائه مطلب جدید و تخصصی و علمی شما همراه با ستهبندی مواد مصرفی در هر گروه
با سلام
تشکر از مطالب ارزشمندتون
شناخت خصوصیات و تاثیر انواع مواد و… بر وضعیت جسمانی و روانی افراد مصرف کننده ، میتواند علاوه بر بازدارندگی برای ما ، کمک موثری برای ارائه مشاوره و رهنمود برای راهنمایان و خادمین در مواجهه با همدردان باشد.
سلام درود بر جمعیت ققنوس
این مطالب و بروز جهت اطلاع و پیشگیری بسیار موثر است ممنون از ارائه مطالب فوق
سلام خیلی عالی ومفید است درود بر مدیر یت جمعیت ققنوس
با عرض سلام ، ادب و احترام
ممنون از مطالبی که پیوسته در حال بروزرسانی است
آن چیزی که الان بصورت تفکیک شده و جز به جز مطرح کردین بسیار جامع تر و کامل تر از مطالب کلی گذشته بود و قابل استفاده بهتر .
سپاس از تلاش و زحمات شما
سلام خیلی عالی ومفید است درود بر مدیر یت جمعیت ققنوس
سلام مجدد واقعاً پاکدست عالی بود خصوصاً استنشاقی ها که تقریباً برای بنده تازه گی داشت ممنون از گرد آوری این مطالب کاربردی
سلام عرض ادب
شناخت و دسته بندی مواد مخدر برای همه ضروری میباشد
متاسفانه اکثر مردم در این مورد چیزی نمیدانند
مطالب بسیار عالی بود استفاده بردیم سپاس از شما
🙏🙏🙏
سلام درود
ممنون از اطلاعاتی که در اختیار میگذارید شناخت نوع دسته مصرف میتونه توی درمان خیلی کمک کننده باشه 🙏
سلام عرض ادب
شناخت و دسته بندی مواد مخدر برای همه ضروری میباشد
متاسفانه اکثر مردم در این مورد چیزی نمیدانند
مطالب بسیار عالی بود استفاده بردیم سپاس از شما
🙏🙏🙏
سلام بسیار عالی
چقدر خوب و واضح اثر قرصها و مواد و توصیح میده
درود برشما
باعرض سلام
بسیار سپاسگزاریم بابت مطالب آموزشی عالی وبروز
دسته بندی مواد اعتیاد آور خیلی توضیحات جامع و کامل بود
استفاده کردیم
ممنون از مطالب خوب وارزندتون
سلام وعرض ادب
ممنون بابت مطالب اموزندتون
شناسایی مواد مخدر اولین قدم برای نجات یک نفر میباشد.
اگر هرکدوم از ما تو نقش خودمان آگاه باشیم
آگاهی اولین سلاح برای مبارزه با اعتیاده
درود برشما.
بسیار عالی مطالب پرمحتوا وچقدر کمک کننده هست .
باعث آگاه شدن افراد تمام اقشار و باعث شناخت بیشتر در مسیر بهبودی هست ک کمک بسزایی در مسیر درمان داره.
سلام درود بر شما
خیلی عالیه مطالب پر محتوا ..
برای شناخت مواد اعتیاد آور بسیار آموزنده هست
سپاسگزارم
سلام و درود
بسیار مطالب عالی و آموزنده بود
سپاس فراوان از شما
با سلام
چه مطالب خوب و آموزنده ای
برای خانواده های که هنوز باور ندارم که این نوع موادها چه تاثیر بدی داره
سلام ممنون بابت اطلاعات مفید و به روزتون
معرفی مواد مخدر به صورت جز به جز و تفکیک شده باعث بالا رفتن آگاهی خانوادهها و همچنین کمک بزرگی برای پیشگیری و نجات فرزندانمان میشه و جلوگیری از مصرف خودسرانه دارو میشه
سلام ممنون بابت اطلاعات مفید و به روزتون
معرفی مواد مخدر به صورت جز به جز و تفکیک شده باعث بالا رفتن آگاهی خانوادهها و همچنین کمک بزرگی برای پیشگیری و نجات فرزندانمان میشه و جلوگیری از مصرف خودسرانه دارو میشه
سلام عرض ادب خدمت تمامی دوستان عزیز
بایادگیری این مطالب بهتر میتوان به قشر مصرف کننده کمک کرد
با آرزوی بهترین ها برای شما عزيزان کهزحمت بسیار زیادی برای ارائه مطالب انجام میدید
سلام وخداقوت ممنون از مطالب بسیار ارزشمند وارائه عالیتون
چقدر فایل صوتی سادهوروان وعالی توضیح دادند
شناخت این دسته از موادها میتونه تو درمان بهمون کمک کنه
این شناخت باعث میشه دانشیارها ارتباط تاثیر گذار با دانشپذیران داشته باشند ودرکبیشتر از حال بیماران را داشته باشیم،🙏🙏🌹🌹