اعتیاد یک بیماری فردی نیست، بلکه یک بیماری خانوادگی است. وقتی یک نفر در خانواده درگیر اعتیاد میشود، کل سیستم خانواده دچار اختلال شده و اعضای آن برای بقا و سازگاری با شرایط پرتنش موجود، ناخودآگاه نقشهایی را میپذیرند که اغلب ناسالم هستند. ما در این مطلب می خواهیم به نقش افراد در خانوادههای درگیر اعتیاد بپردازیم. خانوادههایی که با سوءمصرف مواد دستوپنجه نرم میکنند، ناگزیر به یک سیستم ناکارآمد تبدیل میشوند. در این سیستم، اعضا برای مقابله با استرس، شرم و ترس، نقابهایی به چهره میزنند. شناخت این نقشها اولین گام برای شکستن چرخه معیوب اعتیاد است.
5 نقش شایع در خانوادههای درگیر اعتیاد:
1 : نقش قهرمان (The Hero)
این فرد معمولاً فرزند ارشد یا همسر کمالگرا است.
- رفتار: آنها تلاش میکنند با موفقیتهای تحصیلی، شغلی یا اجتماعی، «آبروی خانواده» را حفظ کنند.
- هدف پنهان: پوشاندن احساس شرم خانواده و القای این حس که “همه چیز مرتب است”.
- آسیب: این افراد در درون احساس خلأ و فشار شدید میکنند، اما در ظاهر خود را قوی نشان میدهند.
2 : نقش سپر بلا (The Scapegoat)
این فرد دقیقا برعکس «قهرمان» عمل میکند و اغلب به عنوان «عضو دردسرساز» شناخته میشود.
- رفتار: با ایجاد مشکلات رفتاری، پرخاشگری یا حتی اعتیادِ خود، توجهها را به سمت خود جلب میکند.
- هدف پنهان: منحرف کردن نگاهها از مشکل اصلی (فرد مصرفکننده) به سمت خود.
- آسیب: آنها همیشه سرزنش میشوند و احساس طردشدگی و تنهایی عمیقی دارند.
3 : نقش کمدین یا نمکریز (The Mascot)
معمولاً جوانترین عضو خانواده است.
- رفتار: وقتی تنش در خانه بالا میگیرد، با شوخی، خنده و مسخرهبازی سعی میکند فضا را تلطیف کند.
- هدف پنهان: کاهش درد و استرس لحظهای خانواده با استفاده از طنز.
- آسیب: آنها یاد میگیرند که احساسات واقعی خود را پنهان کنند و همیشه نقاب خنده بر چهره داشته باشند.
4 : نقش کودک گمشده (The Lost Child)
این عضو خانواده، استراتژی «ناپدید شدن» را انتخاب میکند.
- رفتار: منزوی، ساکت و گوشهگیر است. سعی میکند هیچ دردسری درست نکند و دیده نشود.
- هدف پنهان: جلوگیری از ایجاد تنش بیشتر؛ آنها باور دارند که “اگر من چیزی نخواهم، باری روی دوش کسی نیستم”.
- آسیب: نیازهای عاطفی آنها کاملاً نادیده گرفته میشود و در بزرگسالی در برقراری ارتباط مشکل جدی دارند.
5 : نقش تسهیلکننده یا حمایتگر ناسالم (The Enabler)
این مهمترین و شایعترین نقش است که معمولاً توسط مادر، پدر یا همسر ایفا میشود.
- رفتار: مدام خرابکاریهای فرد مصرفکننده را درست میکند، بدهیهایش را میدهد و برای غیبتهایش بهانه میتراشد.
- هدف پنهان: جلوگیری از فروپاشی خانواده و محافظت از فرد معتاد در برابر عواقب کارش.
- آسیب: با این کار، ناخواسته اجازه میدهند بیماری اعتیاد پیشرفت کند، زیرا فرد مصرفکننده هرگز با واقعیت و دردِ مصرف خود روبرو نمیشود.
چگونه از این نقشهای ناسالم خارج شویم؟
خروج از این نقشها نیازمند آموزش و آگاهی است. خانوادهها باید بدانند که هدف درمان، فقط قطع مصرف مواد نیست، بلکه بازگرداندن سلامت به کل سیستم خانواده است.
راهکارهای کلیدی:
- پایان دادن به هموابستگی: اعضای خانواده باید یاد بگیرند که مسئول بیماری فرد مصرف کننده نیستند و نمیتوانند او را “کنترل” یا “درمان” کنند.
- تعیین مرزهای سالم : نه گفتن به درخواستهای غیرمنطقی فرد مصرفکننده و اجازه دادن به او برای روبرو شدن با پیامد رفتارهایش.
- شرکت در گروههای حمایتی: حضور در جلسات مشاوره خانواده یا گروههایی مانند جمعیت ققنوس برای بازیافتن هویت مستقل خود.
جمعبندی؛ برداشتن نقابها برای رسیدن به سلامت
اعتیاد تنها جسم فرد مصرفکننده را هدف نمیگیرد، بلکه روح و روان خانواده را نیز به گروگان میگیرد. همانطور که خواندیم، مکانیسمهای دفاعی ناخودآگاهی هستند که اعضای خانواده برای بقا در طوفان اعتیاد به کار میبرند. اما حقیقت تلخ این است که این نقابها، اگرچه در کوتاهمدت درد را کاهش میدهند، اما در بلندمدت باعث تداوم چرخه اعتیاد و فرسودگی روانی اعضای خانواده میشوند. اما خبر خوب این است که این نقشها سرنوشت قطعی شما نیستند. با آگاهی، آموزش و دریافت مشاورههای تخصصی، میتوان این الگوهای رفتاری را تغییر داد. هدف نهایی درمان خانواده این است که هر عضو، فارغ از وضعیت مصرفکننده، هویت مستقل و ارزشمند خود را بازیابد.
“آیا شما هم تجربه بازی کردن در یکی از این نقشها (مثل قهرمان یا قربانی) را داشتهاید؟ تجربه یا سوالات خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا مشاوران جمعیت ققنوس پاسخ دهند.”
پادکست آموزشی با هوش مصنوعی
سلام و درود
بابت مطالب عالی و آموزنده ای که برایشان وقت گذاشتید
اعتیاد، بیماری خانمان سوزی هست که فرد مصرف کننده و خانواده فرد را از لحاظ جسمی و روحی به نابودی می کشد طوری که مسئولیت همسر و فرد مصرف کننده جابجا می شود و همسر فشار روحی زیادی رو باید تحمل کند.
خداروشکر با ورود به جمعیت ققنوس و با گرفتن آموزش ها و خودمراقبتی اون حجم از فشار روحی و کاری برطرف شده
سلام ممنون بابت مطالب ارزشمندتون
زندگی با یک فرد مصرف کننده کلی استرسزا هست رکشهای اعتیاد به همه میرسد چون اونجا فردا دوست داریم مام تلاش خود را انجام میدهیم تا اون رو به رهایی برسونیم و از خودمان غافل میشویم
ولی وقتی وارد گروه درمانی شدیم با گرفتن آموزش شروع به خود مراقبتی کرده و با حمایتهای سالم کمک به رهایی و بهبودی دانشپذیر خود نمودیم
سلام ممنون بابت مطالب ارزشمندتون
زندگی با یک فرد مصرف کننده کلی استرسزا هست رکشهای اعتیاد به همه میرسد چون اونجا فردا دوست داریم مام تلاش خود را انجام میدهیم تا اون رو به رهایی برسونیم و از خودمان غافل میشویم
ولی وقتی وارد گروه درمانی شدیم با گرفتن آموزش شروع به خود مراقبتی کرده و با حمایتهای سالم کمک به رهایی و بهبودی دانشپذیر خود نمودیم
سلام ممنون بابت مطالب ارزشمندتون
زندگی با یک فرد مصرف کننده کلی استرسزا هست رکشهای اعتیاد به همه میرسد چون اونجا فردا دوست داریم مام تلاش خود را انجام میدهیم تا اون رو به رهایی برسونیم و از خودمان غافل میشویم
ولی وقتی وارد گروه درمانی شدیم با گرفتن آموزش شروع به خود مراقبتی کرده و با حمایتهای سالم کمک به رهایی و بهبودی دانشپذیر خود نمودیم
سلام و درود و عرض خداقوت بابت این ایده زیبا و تاسیس سایت جمعیت واقعا خیلی کارآمد و عالی هست ممنونم از شما🙏🏻
واقعا چقدر بررسی این نقش ها در خانواده متأثر کننده بود ،مخصوصا نقش چهارم،کودک گمشده
خدارو شکر بابت حضورمون تو جمعیت و گرفتن آگاهی و آموزش ها،یاد میگیریم که چطور حمایت کنیم و نقشمون تو خانواده مثل کسی نباشه که وظایف همه اعضا رو انجام بده
و در آخر دستاوردمون میشه زندگی پر از آرامش به همراه رهایی🌱🙏🏻
مچکرم از مطالب مفیدتون
سلام وخدا قوت به خانواده بزرگ ققنوس
همیشه احساس میکنیم بهترین روش همانی است که ما تصور می کنیم اما متاسفانه به دلیل نداشتن آموزش کار را خراب تر می کنیم و همیشه یا صفریم یا صد و نتیجه آن هم معلوم است همانی میشود که افسوس می خوریم ،
اما با کسب آموزش در مکتب ققنوس و کمک راهنمایان کار بلد راه جدید و درستی را انتخاب می کنیم( یه عمر اشتباه رفتیم نتیجه معکوس داد بیاییم یه بار اعتماد کنیم و بپذیریم که باید تغییر کنیم قطعا نتیجه مثبت است)
سلام
بسیار ممنونم از شما بابت مطالب آموزشی و آموزنده
در مورد موضوع اعتیاد در خانواده
اگر در خانوادهای یک فرد مصرف کننده وجود داشته باشد باعث میشود تا افراد دیگر مخصوصاً افراد خردسال و نوجوان مواد مخدر و مصرف آن را یک کار روتین و عادی در نظر بگیرند و این خودش یگ الگوی غلط به حساب میآید که تجربه همچین چیزی رو خود بنده داشتم
گذشته از این الگوهای غلط فرد مصرف کننده باعث تنش و جنگ اعصاب در اون خانواده خواهد شد بسیاری از افراد مصرف کننده بر این باورند که من خودم درآمد داشتم و خودم مصرف میکردم و کاری با خانواده نداشتم در مورد این اشخاص باید گفت که مصرف مواد مخدر باعث میشه که شما متوجه اتفاقات پیرامون خود و خسارات وارده به اون خانواده نشید که این ذات کثیف مواد مخدر است.
به امید دنیایی بدون مواد مخدر
سلامت باشید و سعادتمند 🌹
سلام و درود و مهر خدمت دبیرکل جمعیت بزرگ ققنوس جناب آقای احسان حبیبی بزرگوار
و خدا قوت خدمت همه عزیزانی که دوشادوش جناب آقای احسان حبیبی بزرگوار سعی و تلاش نمودن تا سایت جمعیت راه اندازی بشه و با بارگذاری اطلاعات جامع در خصوص اعتیاد و درمان اعتیاد
مطالب کاملاً آموزنده و عالیست
قدردان زحمات شما هستم
به امید روزی که اعتیاد از تمام خونه ها ریشه کن بشه
جالبه؛ نقش قهرمان که سالها نصیب من شد
سلام ممنون بابت مطالب و آموزش های ارزشمندتون
اعتیاد، بیماری خانمان سوزی هست که فرد مصرف کننده و خانواده فرد را از لحاظ جسمی و روحی به نابودی می کشد
ممنون از خانواده ققنوس
سلام و خدا قوت
سپاسگزارم بابت مطالب ارزشمند سایت که با خواندن آن پی به اشتباهات خود در گذشته و نقش هایی که با اعتیاد دانشپذیرم بر عهده گرفتم بردم
بنده به عنوا ن همسر در نقش قهرمان سعی میکردم به همه اطرافیان نشان دهم که همه چیز خوب هست زیرا نمی خواستم فرزندانم از اعتیاد پدرشان احساس شرم و خجالت کنندو بیشتر از توانم مسولیت هایی که بر عهده من نبود را به گردن می گرفتم و همین امر باعث فشار شدید روحی و جسمی در من می شد
گاهی هم نقش تهسیل کننده و حمایتگر ناسالم را داشتم
و خرابکاری های همسرم را درست میکردم و با این کار باعث می شدم ایشون با عواقب مصرف و واقعیت اعتیاد خود روبه رو نشود
خیلی خوشحالم که با ورود به گروه درمانی و کسب آگاهی در زمینه اعتیاد آسیب به خودم و خانواده ام را کم کرده ام
سلام وقت بخیر ممنون از مطالب خوبتون
با یک فرد مصرف کننده گاهی واقعا طاقتفرسا است
ولی با صبوری ووارد گروه جمعیت ققنوس شدن یاد گرفتم که صبر توام باحرکت انجام دهم ومطیعراهنما شوم وشیرینی رهایی را بچشم
ممنونم از جمعیت ققنوس
سلام
واقعا درست است
چه نقابهایی داشتیم نمیدانستیم
ممنون از شما که به بااین نوشتار ویس نشان دادید اشتباهاتمون را
سلام و درود
خداقوت به همه عزیزان
از بخش مدیریت حمایت ناسالم خیلی استفاده کردم
خیلی خوب و قابل فهم آموزش داده شده و میتونیم
این اموزش رو در رفتارمون به کار بگیریم
خیلی ممنون از شما
سلام و درود و خداقوت بابت مطلب بسیار عالی و قابل تامل و پادکست خوبتون
وقتی داشتم به پادکست گوش میدادم انگار تمام تجاربم درباره ی اعتیاد و خانواده فرد مصرف کننده اومد جلوی چشمم من همیشه در خانواده همیشه نقش دلقک و بازی میکردم سعی میکردم همیشه جو خونه رو از اون بمب سمی دور کنم و چقدر آسیب دیدم و واقعا مهارت حل مسأله نداشتم الهی شکر بخاطر وجود آموزشهای بروز ققنوس.
با وجود این آموزش های ققنوس از این نقش ها و آسیبها در خانواده همدردانمان فاصله میگیرند .
به امید جهانی شدن ققنوس
عرض سلام
بسیار سپاسگزارم بابت آموزش های عالی که جمعیت ققنوس ارائه میدهد
دانشیاری که قبل از آموزش ها خود رو قربانی میدونسته
مابدنبودیم بلکه بلد نبودیم چگونگی کمک کردن رو
درود و خداقوت خدمت همه دست اندرکاران جمعیت ققنوس
به امید رها شدن همه بیماران مصرف کننده و آرامش خانواده ها
پادکست عالی بود
سلام و خداقوت
ممنون بابت مطالب بسیار عالی
منی که قبل از ورود به جمعیت ققنوس رفتار درست با فردمصرف کننده روبلدنبودم و دانشپذیرم رو خیلی حمایت ناسالم میکردم فقط برای اینکه خانواده ازهم پاشیده نشه وفکرمیکردم دارم کاردرست روانجام میدم ولی باعث میشد با عواقب کارهاش روبرونشه و بیشتر غرق دراعتیادبشه حالا توی جمعیت ققنوس با آموزشهای خوب راهنما یادگرفتم که حمایت های ناسالم رو انجام ندم و بدونم چطور بافردمصرف کننده باید رفتار کرد
ممنونم ازجمعیت ققنوس
سلام
من دانشپذیر همایونم
دقیقا متوجه شدم که با اعتیادم چه بلایی بر سر خودم و خانوادهام و اطرافیانم آوردم
بابت مطالب آموزشی بی نهایت ممنونم
پادکست بسیار عالی
🙏❤️🙏
سلام
من ازجمعیت ققنوس صمیمانه سپاسگزارم که به من یاد داد دوباره زندگی را بسازم. به خاطر بازگرداندن نورومعنا به زندگیم از جمعیت ققنوس بی نهایت سپاسگزارم از جمعیت ققنوس ممنونم که مرا از خاکستر ناامیدی به پرواز رساند
سلام ودرود
من ازجمعیت ققنوس صمیمانه سپاسگزارم که به من یاد داد دوباره زندگی را بسازم. به خاطر بازگرداندن نورومعنا به زندگیم از جمعیت ققنوس بی نهایت سپاسگزارم از جمعیت ققنوس ممنونم که مرا از خاکستر ناامیدی به پرواز رساند
سلام ودرود
ممنون بابت پادکست ومطالب اموزندتون
من ازجمعیت ققنوس صمیمانه سپاسگزارم که به من یاد داد دوباره زندگی را بسازم. به خاطر بازگرداندن نورومعنا به زندگیم از جمعیت ققنوس بی نهایت سپاسگزارم از جمعیت ققنوس ممنونم که مرا از خاکستر ناامیدی به پرواز رساند
باسلام و احترام
از زحمتکشان جمعیت ققنوس سپاسگزارم که به من هنر خوب گوش دادن را یاد داد و کسانی که خوب گوش ندهند نمی توانند خوب یاد بگیرند چون :
راه بودن از دانستن میگذرد و راه دانستن از گوش دادن
گوش تو دو دادند و زبان تو یکی
یعنی که دو بشنو و یکی بیش مگوی
درود بر همگی.سربلندو سرافراز باشید
سلام درود
ممنون بابت مطالب آموزشی
اعتیاد همه خانواده رو درگیر خودش میکنه و هر یک از اعضا ب نحوی آسیب میبینن
اعتیاد حال و آینده افراد رو هم درگیر خودش میکنه
من همیشه خجالت زده بودم پنهان کاری میکردم منزوی شده بودم حمایت ناسالم از فرزندانم میکردم
خداروشکر برای بودن در جمعیت ققنوس و گرفتن آموزش برای جبران
سلام از جمعیت ققنوس خیلی ممنونم
درودبرشماعزیزان
سپاسگزارم ازبابت مطالب ارزشمندتان
سلام درود خدمت شما ممنون وسپاسگرازم بابت مطالب عالی
اعتیاد یک بیماری چند بعدی وپیچیده است که روی روح و جسم فرد مصرف کننده تاثیر زیادی می گذرد خانواده ها تحت اسیب های اعتیاد قرار می گیرد این بیماری روی روابط اجتماعی شغلی خانوادگی تاثیری جدی می گذرد خانواده بخاطر عدم اگاهی عدم شناخت مواد اعتیاد اورد وعدم شناخت اسیب ها موادطرز رفتار بایک فرد مصرف کننده را نمی دانند گاها یا با گفتار ورفتار ناسالم باعث گرایش فرد به سمت مواد ووابسته شدن فرد می شود خانواده ها برای رهایی از چرخه اعتیاد وبازگشت به زندگی سالم وسازنده باید در فرد ایجاد انگیزه کنند
خانواده با دریافت اموزش ها وکسب مهارت های لازم می تواند احساسات وهیجانات خود رو کنترل کند مهارت حل مسئله را بیاموزد ارتباط صادقانه وموثرتری بین اعضای خانواده باید ایجاد شود یکی از گام مهم که خانواده باید ان را محکم قوی بردارد فراهم کردن محیط امن حمایتی وبدون قضاوت است اگاهی خانواده نقش بسزایی در پیشگیری از عود مجدد وبرگشت فرد وابسته دارد خانواده بازیابی خود وتقویت ارتباط وپیوند عاطفی ومدخله موثر را دارد برای از بین بردن بحران خانواده در هر جایگاهی که هست همسر پدر ومادر نقش مهمی دارد ومی تواندفرد را به سمت تغییر ات مثبت ببرد
سلام
خدا رو شکر بابت وجود جمعیت ققنوس که باعث شد با آموزش هایی که میگیریم متوجه اشتباهات گذشته خود بشیم